Θεραπεία Εστιασμένη στο Συναίσθημα
Emotion-Focused Therapy
Τι είναι η Θεραπεία Εστιασμένη στο Συναίσθημα
Η Θεραπεία Εστιασμένη στο Συναίσθημα (ΘΕΣ) είναι μια ερευνητικά τεκμηριωμένη ανθρωπιστική προσέγγιση που θεωρεί ότι τα συναισθήματα έχουν κεντρική σημασία στην ανθρώπινη λειτουργία και τη θεραπευτική αλλαγή.
Πρόκειται για μια συνθετική προσέγγιση που ενσωματώνει στοιχεία από την προσωποκεντρική θεραπεία, τη θεραπεία γκεστάλτ, το focusing, την υπαρξιακή και την αφηγηματική θεραπεία.
Αναπτύχθηκε αρχικά από τον Dr. Leslie Greenberg σε συνεργασία με τον Dr. Robert Elliott και την Dr. Laura Rice, μέσα από τις συστηματικές τους μελέτες για το πως αλλάζουν οι άνθωποι στη θεραπεία. Από τότε έχουν γίνει και γίνονται πολλές έρευνες που υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά της σε μια σειρά από ψυχολογικά προβλήματα.
Η αυξημένη δημοτικότητά της ΘΕΣ και η όλο και μεγαλύτερη ερευνητική βάση την έχουν κάνει μια σημαντική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία.
Ο ρόλος του συναισθήματος
Η ΘΕΣ βασίζεται στην άποψη ότι το συναίσθημα στον πυρήνα του είναι ένα εγγενές προσαρμοστικό σύστημα που έχει εξελιχτεί για να μας βοηθήσει να επιβιώσουμε και να αναπτυχθούμε.
Τα συναισθήματα μας λένε τι είναι σημαντικό για εμάς σε μια κατάσταση και έτσι αποτελούν έναν οδηγό για το τι θέλουμε ή χρειαζόμαστε. Όμως, παρόλο που στη βάση τους είναι χρήσιμα και ωφέλιμα, μπορεί να γίνουν προβληματικά για πολλούς λόγους. Για παράδειγμα, μπορεί τα συναισθήματα που βιώνουμε αυτή τη στιγμή να βασίζονται περισσότερο σε παλιά τραύματα και όχι στην κατάσταση που αντιμετωπίζουμε τώρα, μπορεί να αποφεύγουμε τα συναισθήματα και έτσι να μην έχουμε πρόσβαση στο τι χρειαζόμαστε, ή μπορεί να αντιμετωπίζουμε προβλήματα με τον έλεγχο των συναισθημάτων.
Η ΘΕΣ μας βοηθάει να βελτιώσουμε τον τρόπο που επεξεργαζόμαστε τα συναισθήματά μας και έτσι να μπορούμε να αντιδρούμε καλύτερα στις καταστάσεις που προκύπτουν. Μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε τα οδυνηρά συναισθήματα, να στοχαστούμε πάνω σε αυτά για να νοηματοδοτήσουμε τις εμπειρίες μας, να τα χρησιμοποιήσουμε για να δράσουμε αποτελεσματικά, και να μεταμορφώσουμε εκείνα που δεν είναι χρήσιμα για εμάς.
Πως βοηθάει η Θεραπεία Εστιασμένη στο Συναίσθημα
Η Θεραπεία Εστιασμένη στο Συναίσθημα δίνει έμφαση τόσο στη θεραπευτική σχέση όσο και σε συγκεκριμένες παρεμβάσεις. Σε αυτή τη θεραπεία ακολουθούμε πολύ στενά τη βιωματική διαδικασία της θεραπευόμενης/ θεραπευόμενου ενώ ταυτόχρονα κατευθύνουμε αυτή τη διαδικασία όπου χρειάζεται.
Η θεραπευτική σχέση είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της ΘΕΣ. Η σχέση αυτή παρέχει την ενσυναίσθηση, την σταθερότητα και την ασφάλεια που χρειάζεται το άτομο για να επεξεργαστεί τα συναισθήματά του ώστε να αλλάξει και να αναπτυχθεί.
Χρειάζεται πρώτα να φτάσουμε κάπου προτού μπορέσουμε να φύγουμε από εκεί.
Χρειάζεται πρώτα να βιώσουμε ένα συναίσθημα για να μπορέσουμε να το αλλάξουμε.
Leslie Greenberg
Με τη βοήθεια της θεραπευτικής σχέσης και τη χρήση βιωματικών μεθόδων το άτομο μαθαίνει να εντοπίζει ποια από τα συναισθήματά του μπορεί να εμπιστευτεί και ποια είναι κατάλοιπα οδυνηρών αναμνήσεων που δεν το βοηθούν πλέον και χρειάζεται να αλλάξουν.
Σαν αποτέλεσμα, το άτομο γίνεται συναισθηματικά ανθεκτικότερο και πιο επιδέξιο στο να παίρνει τις σημαντικές πληροφορίες που περιέχουν τα συναισθήματα και να χρησιμοποιεί αυτές τις πληροφορίες για να ζήσει μια πιο ικανοποιητική ζωή.
Αποτελεσματικότητα
Η ΘΕΣ είναι βασικά κατάλληλη για όλα τα προβλήματα που έχουν στο επίκεντρό τους συναισθηματικές δυσκολίες, όπως οι δυσκολίες να βιώνουμε, να ελέγχουμε, να διαχειριζόμαστε ή να ανεχόμαστε τα συναισθήματά μας.
Μέσα στα χρόνια, έχει εφαρμοστεί και ερευνηθεί σε διάφορους πληθυσμούς και κλινικές διαταραχές. Οι αρχικές έρευνες έδειξαν την αποτελεσματικότητά της στην κατάθλιψη ενώ πιο πρόσφατες έρευνες δείχνουν πως είναι εξίσου αποτελεσματική στο σύνθετο τραύμα, το κοινωνικό άγχος και το γενικευμένο άγχος. Μεγάλη ανάπτυξη υπάρχει στον τομέα της ΘΕΣ στις διατροφικές διαταραχές ενώ τελευταία γίνονται πολλές έρευνες για τη ΘΕΣ σε ομάδες και την αντιμετώπιση χρόνιων ιατρικών καταστάσεων. Πολλές έρευνες έχουν επίσης δείξει την αποτελεσματικότητά της στη θεραπεία ζευγαριού.
Η σχέση ανάμεσα στη Θεραπεία Εστιασμένη στο Συναίσθημα (Emotion-Focused Therapy) και την Συγκινησιακά Εστιασμένη Θεραπεία για Ζευγάρια (Emotionally-Focused Therapy for Couples)
Πρόκειται για δύο προσεγγίσεις που έχουν κοινή προέλευση αλλά έχουν διαφοροποιηθεί στην πορεία.
Το μοντέλο της Συγκινησιακά Εστιασμένης Θεραπείας για Ζευγάρια αναπτύχθηκε αρχικά από τους Leslie Greenberg και Sue Johnson. Το μοντέλο αυτό θεωρούσε πως η λειτουργία του ζευγαριού οργανώνεται γύρω από τον δεσμό και την επιρροή.
Με την πάροδο του χρόνου, ωστόσο, η Johnson άρχισε να εστιάζει αποκλειστικά στη θεωρία του δεσμού. Ο Greenberg, από την άλλη πλευρά, παρέμεινε με την βασική εστίαση στο συναίσθημα και διατήρησε τον όρο θεραπεία εστιασμένη στο συναίσθημα τόσο για την ατομική θεραπεία όσο και για τη δουλειά με ζευγάρια.
Το 2008 οι Greenberg και Goldman παρουσίασαν μια ενημερωμένη εκδοχή της ΘΕΣ για ζευγάρια στην οποία θεωρούν ότι η συναισθηματική ρύθμιση αποτελεί την κεντρική δύναμη που οργανώνει τη δυναμική των ζευγαριών.